Η πρόληψη της στεφανιαίας νόσου (ΣΝ) περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής και διαχείριση παραγόντων κινδύνου που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας
στις στεφανιαίες αρτηρίες. Ακολουθούν ορισμένα βασικά βήματα για την πρόληψη της ΣΝ:
Υγιεινή διατροφή:
Υιοθετήστε μια ισορροπημένη και υγιεινή για την καρδιά διατροφή που περιλαμβάνει φρούτα,
λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, πρωτεΐνες και ελαιόλαδο.
Περιορίστε τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά, καθώς και τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη, αλάτι και πρόσθετα σάκχαρα.
Τακτική άσκηση:
Ασχοληθείτε με τακτική σωματική δραστηριότητα, με στόχο τουλάχιστον 150 λεπτά
αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης ή 75 λεπτά αερόβιας άσκησης υψηλής έντασης την εβδομάδα,
μαζί με δραστηριότητες μυϊκής ενδυνάμωσης δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα.
Διατηρήστε ένα υγιές βάρος:
Η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ΣΝ.
Κόψτε το κάπνισμα:
Εάν καπνίζετε, σταματήστε το συντομότερο δυνατό. Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ΣΝ και η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου…
Περιορίστε την πρόσληψη αλκοόλ:
Εάν πίνετε αλκοόλ, κάντε το με μέτρο. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή σας πίεση και να συμβάλει στη ΣΝ.
Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης:
Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) επιβαρύνει επιπλέον την καρδιά και τις αρτηρίες,
αυξάνοντας τον κίνδυνο ΣΝ. Παρακολουθείτε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση και συνεργαστείτε με τον γιατρό σας για να τη διατηρήσετε σε φυσιολογικά επίπεδα (<140/90mmHg).
Διαχειριστείτε τον διαβήτη:
Εάν έχετε διαβήτη, συνεργαστείτε με εξειδικευμένο γιατρό για να τον διαχειριστείτε
αποτελεσματικά και να διατηρήσετε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας υπό έλεγχο.
Μειώστε το στρες:
Το χρόνιο στρες μπορεί να συμβάλει στη ΣΝ. Ασκηθείτε σε τεχνικές μείωσης του στρες, όπως ο διαλογισμός, οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής, η γιόγκα ή η ενασχόληση με χόμπι που σας φέρνουν
χαρά. Δώστε βαρύτητα στην καλή ποιότητα του ύπνου.
Διαχειριστείτε τα επίπεδα χοληστερόλης:
Τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης LDL (η «κακή» χοληστερόλη) μπορεί να οδηγήσουν
σε συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Συνεργαστείτε με το γιατρό σας για να παρακολουθήσετε
και να διαχειριστείτε τα επίπεδα χοληστερόλης σας με αλλαγές στον τρόπο ζωής και, εάν είναι απαραίτητο, με φαρμακευτική αγωγή.
Λήψη φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες:
Εάν έχετε οποιεσδήποτε προϋπάρχουσες ιατρικές καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο για ΣΝ,
όπως υπέρταση ή διαβήτη, φροντίστε να λαμβάνετε τα συνταγογραφούμενα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.
Τακτικοί έλεγχοι υγείας:
Προγραμματίστε τακτικές εξετάσεις με το γιατρό σας για να παρακολουθείτε τη συνολική υγεία σας,
να αξιολογείτε τους παράγοντες κινδύνου για ΣΝ και να αντιμετωπίζετε τυχόν επιβαρύνσεις.
Θυμηθείτε, η πρόληψη είναι το κλειδί και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής για την καρδιά
μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν κάνετε σημαντικές αλλαγές στη διατροφή, στην άσκηση ή στο θεραπευτικό σχήμα σας.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
Το «καλύτερο» πρόγραμμα διατροφής και άσκησης για κάποιον με καρδιακή ανεπάρκεια υπό έλεγχο μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την ατομική κατάσταση υγείας, το ιατρικό ιστορικό, τα φάρμακα και άλλους παράγοντες. Ωστόσο, ακολουθούν ορισμένες γενικές συστάσεις που μπορεί να είναι χρήσιμες.
1. Δώστε έμφαση σε μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, άπαχες πρωτεΐνες (όπως πουλερικά, ψάρια, φασόλια και όσπρια) και υγιή λίπη (όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, ξηρούς καρπούς και σπόρους ).
2. Περιορίστε την πρόσληψη νατρίου για να βοηθήσετε στη διαχείριση της κατακράτησης υγρών και της αρτηριακής πίεσης. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει την αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων, σούπες σε κονσέρβα, αλμυρά σνακ και την προσθήκη ελάχιστου αλατιού κατά το μαγείρεμα.
3. Περιορισμός υγρών. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες κάθε φορά συνθήκες, η πρόσληψη υγρών μπορεί να χρειαστεί να περιοριστεί για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση υγρών. Ο θεράπων ιατρός μπορεί να σας δώσει οδηγίες σχετικά με την κατάλληλη ποσότητα υγρών που πρέπει να λαμβάνετε καθημερινά.
4. Παρακολουθήστε την ισορροπία καλίου και υγρών. Ορισμένα φάρμακα για την καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα καλίου, επομένως είναι απαραίτητο να παρακολουθείτε την πρόσληψη καλίου για να διατηρείτε την ιδανική ισορροπία που πρέπει να πιστοποιείται στον τακτικό εργαστηριακό έλεγχο.
5. Περιορίστε το αλκοόλ και την καφεΐνη. Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ και την πρόσληψη καφεΐνης, καθώς μπορεί να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς.
6. Αερόβια άσκηση. Ασχοληθείτε με αερόβιες ασκήσεις μέτριας έντασης όπως περπάτημα, ποδήλατο ή κολύμπι για τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του θεράποντα ιατρού. Η αερόβια άσκηση βοηθά στη βελτίωση της καρδιαγγειακής υγείας, της αντοχής και της συνολικής ευεξίας.
7. Προπόνηση δύναμης. Ενσωματώστε ασκήσεις ενδυνάμωσης που στοχεύουν σε μεγάλες μυϊκές ομάδες τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα. Οι ασκήσεις ενδυνάμωσης συμβάλλουν στη βελτίωση της μυϊκής δύναμης, η οποία μπορεί να υποστηρίξει τη συνολική κινητικότητα και τη λειτουργική ικανότητα.
8. Αποφύγετε την υπερπροσπάθεια. Η άσκηση πρέπει να προσαρμόζεται στις ατομικές δυνατότητες και είναι σημαντικό να αποφύγετε την υπερπροσπάθεια ή την υπέρβασητων ορίων σας. Ακούστε το σώμα σας και σταματήστε εάν εμφανίσετε οποιαδήποτε ασυνήθιστα συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος, ζάλη ή δύσπνοια.
9. Τακτική αυτοπαρατήρηση. Παρακολουθήστε τακτικά τον καρδιακό ρυθμό, την αρτηριακή πίεση και τα συμπτώματα κατά τη διάρκεια των συνεδριών άσκησης. Προσαρμόστε την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης με βάση την ατομική σας αντοχή.
10. Τακτική ιατρική παρακολούθηση.
Είναι σημαντικό για τα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια να συμβουλεύονται τακτικά τον θεράποντα ιατρό τους, ώστε να ελέγχεται η λειτουργία της καρδιάς, να προσαρμόζεται η φαρμακευτική αγωγή όπως απαιτείται και να παρέχεται καθοδήγηση σχετικά με τη διατροφή, την άσκηση και τη συνολική διαχείριση της καρδιακής ανεπάρκειας.
ΑΥΞΗΜΕΝΗ LP(a) ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Η λιποπρωτεΐνη(α), που συνήθως αναφέρεται ως LP(a), είναι ένας τύπος λιποπρωτεΐνης στο αίμα που αποτελείται από ένα μόριο χοληστερόλης συνδεδεμένο με μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που ονομάζεται απολιποπρωτεΐνη (α)- apo(a)-. Τα αυξημένα επίπεδα LP(a) έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένης της στεφανιαίας νόσου, των καρδιακών προσβολών και του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου.
Οι επιλογές θεραπείας για τα αυξημένα επίπεδα LP(a) εξακολουθούν να είναι περιορισμένες σε σύγκριση με άλλους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις όπως η υψηλή χοληστερόλη ή η υψηλή αρτηριακή πίεση. Ωστόσο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες στρατηγικές:
α. Αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής, όπως η υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής για την καρδιά, η τακτική άσκηση, η διατήρηση υγιούς βάρους και η αποφυγή του καπνίσματος μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου που σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα LP(a).
β. Φάρμακα.
Δεν υπάρχουν, μέχρι στιγμής, συγκεκριμένα φάρμακα που να έχουν σχεδιαστεί για να στοχεύουν άμεσα τα επίπεδα LP(a). Ωστόσο, ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση άλλων παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου μπορεί επίσης να έχουν επίδραση στα επίπεδα LP(a). Για παράδειγμα:
Στατίνες: Τα φάρμακα με στατίνες, που συνήθως συνταγογραφούνται για τη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης, ενδέχεται επίσης να μειώσουν κάπως τα επίπεδα LP(a).
Νιασίνη: Η νιασίνη (βιταμίνη Β3) έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα επίπεδα LP(a), αν και η χρήση της για το σκοπό αυτό είναι λιγότερο συχνή λόγω συχνών παρενεργειών.
Εζετιμίμπη: Αυτό το φάρμακο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων LP(a) αναστέλλοντας την απορρόφηση της χοληστερόλης στα έντερα.
Αναστολείς PCSK9: Αυτά τα φάρμακα μπορούν να μειώσουν την LDL χοληστερόλη και μπορεί επίσης να έχουν κάποια επίδραση στα επίπεδα LP(a).
Νέες θεραπείες: Πολλές ερευνητικές θεραπείες μελετώνται για τη δυνατότητά τους να στοχεύουν συγκεκριμένα αυξημένα επίπεδα LP(a). Αυτό περιλαμβάνει φάρμακα όπως αντιπληροφοριακά ολιγονουκλεοτίδια και μονοκλωνικά αντισώματα που στοχεύουν άμεσα την παραγωγή ή την κάθαρση του LP(a).
Λιποπρωτεϊνική αφαίρεση: Σε περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλών επιπέδων LP(a) ή όταν άλλες θεραπείες δεν ήταν αποτελεσματικές, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο μιας διαδικασίας που ονομάζεται αφαίρεση λιποπρωτεϊνών. Αυτό περιλαμβάνει το φιλτράρισμα του αίματος για την απομάκρυνση της LDL χοληστερόλης και άλλων λιποπρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένου του LP(a). Ωστόσο, αυτή η διαδικασία προορίζεται συνήθως για άτομα με σοβαρές μορφές οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας ή άλλες σπάνιες καταστάσεις που σχετίζονται με πολύ υψηλό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ η μείωση των αυξημένων επιπέδων LP(a) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου, άλλοι παράγοντες κινδύνου όπως η υψηλή χοληστερόλη LDL, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και το κάπνισμα θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν διεξοδικά για τη μείωση του συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου. Οι αποφάσεις για τη θεραπεία θα πρέπει να εξατομικεύονται με βάση το συνολικό προφίλ καρδιαγγειακού κινδύνου ενός ατόμου και σε συνεννόηση πάντα με τον θεράποντα ιατρό.
ΥΓΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ
Η υπερλιπιδαιμία χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα λιπιδίων στο αίμα, ιδιαίτερα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων.
Είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με διάφορες παρεμβάσεις και παραπληρωματικές δράσεις στη διατροφή και στον τρόπο ζωής.
Διατροφικές αλλαγές:
Υιοθέτηση μιας υγιεινής διατροφής για την καρδιά χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά και χοληστερόλη, δίνοντας έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τις πρωτεΐνες.
Τροποποιήσεις τρόπου ζωής:
Άσκηση.
Η τακτική σωματική δραστηριότητα, με κυρίαρχο το στοιχείο της κίνησης όπως περπάτημα, τρέξιμο, κολύμπι, ποδήλατο, διάδρομος σε γυμναστήριο, ορεινός περίπατος, ομαδικά αθλήματα, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και στη βελτίωση της συνολικής καρδιαγγειακής υγείας.
Διαχείριση βάρους.
Η διατήρηση ενός υγιούς βάρους ή η απώλεια του υπερβολικού βάρους μπορεί να επηρεάσει θετικά τα επίπεδα λιπιδίων.
Φάρμακα:
Η επικοινωνία με τον ιατρό είναι ζωτικής σημασίας για τον καθορισμό των καταλληλοτέρων φαρμακευτικών παρεμβάσεων για τη διαχείριση της υπερλιπιδαιμίας.
Αντιμετώπιση υποκειμένων ιατρικών παθήσεων:
Καταστάσεις όπως ο διαβήτης ή ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να συμβάλουν στην υπερλιπιδαιμία. Η αποτελεσματική διαχείριση αυτών των καταστάσεων μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των επιπέδων λιπιδίων αίματος.
Τακτική παρακολούθηση:
Οι τακτικές εξετάσεις αίματος και οι έλεγχοι υγείας μπορούν να βοηθήσουν στην παρακολούθηση των επιπέδων των λιπιδίων και στην προσαρμογή των σχεδίων θεραπείας ανάλογα.
Συμπληρώματα διατροφής:
Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
Βρίσκονται στα συμπληρώματα ιχθυελαίου και μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση των επιπέδων τριγλυκεριδίων.
Φυτικές στερόλες και στανόλες.
Αυτές οι ενώσεις, που βρίσκονται συχνά σε εμπλουτισμένα τρόφιμα ή συμπληρώματα, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της LDL χοληστερόλης.
Υποστήριξη και εκπαίδευση τρόπου ζωής:
Διακοπή καπνίσματος.
Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να βελτιώσει τα λιπιδικά προφίλ και τη συνολική καρδιαγγειακή υγεία.
Προγράμματα εκπαίδευσης και υποστήριξης.
Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή εκπαιδευτικά προγράμματα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες και κίνητρα για αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα σχέδια θεραπείας θα πρέπει να εξατομικεύονται με βάση το λιπιδικό προφίλ ενός ατόμου, τη συνολική κατάσταση υγείας και τους συνολικούς παράγοντες κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ
Εάν έχετε αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση), οι τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής μπορεί να
είναι εξαιρετικά ωφέλιμες στη διαχείριση της πάθησης και στη μείωση του κινδύνου επιπλοκών. Ακολουθούν ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορείτε να εξετάσετε:
Υγιεινή διατροφή.
Η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής για την καρδιά μπορεί να επηρεάσει
σημαντικά την αρτηριακή σας πίεση.
Η δίαιτα πρέπει να δίνει έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως,
τις άπαχες πρωτεΐνες και τα γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών ενώ παράλληλα να
μειώνει την πρόσληψη νατρίου.
Μειώστε το νάτριο.
Ο περιορισμός της πρόσληψης αλατιού είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της υπέρτασης. Επιδιώξτε λιγότερο από 2.300 mg νατρίου ημερησίως (ακόμη χαμηλότερα εάν σας συμβουλεύσει ο γιατρός σας).
Περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Τα επεξεργασμένα και συσκευασμένα τρόφιμα είναι συχνά πλούσια σε νάτριο και ανθυγιεινά λιπαρά. Επιλέξτε φρέσκα και ολόκληρα τρόφιμα όποτε είναι δυνατόν.
Τακτική άσκηση.
Η σωματική δραστηριότητα βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και βελτιώνει τη συνολική καρδιαγγειακή υγεία. Επιδιώξτε τουλάχιστον 150 λεπτά αερόβιας δραστηριότητας μέτριας έντασης
ή 75 λεπτά έντονης δραστηριότητας την εβδομάδα, μαζί με δραστηριότητες μυϊκής ενδυνάμωσης δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα.
Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
Εάν είστε υπέρβαροι, η απώλεια έστω και μικρής ποσότητας βάρους μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ.
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Εάν επιλέξετε να πίνετε, κάντε το με μέτρο (έως ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και έως δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες).
Κόψτε το κάπνισμα:.
Το κάπνισμα αυξάνει την αρτηριακή πίεση και βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία.
Η διακοπή του καπνίσματος έχει άμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία.
Διαχείριση του στρες.
Το χρόνιο στρες μπορεί να συμβάλει στην υπέρταση. Ασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης, όπως βαθιά αναπνοή, διαλογισμό, γιόγκα ή να περνάτε χρόνο στη φύση για να διαχειριστείτε το άγχος.
Περιορίστε την καφεΐνη.
Ενώ η μέτρια κατανάλωση καφεΐνης είναι γενικά ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους,
ορισμένα άτομα μπορεί να είναι ευαίσθητα στις επιπτώσεις της στην αρτηριακή πίεση. Εξετάστε το ενδεχόμενο να μειώσετε την πρόσληψη καφεΐνης εάν παρατηρήσετε ότι επηρεάζει την αρτηριακή σας πίεση.
Επαρκής ύπνος.
Στοχεύστε σε 7-9 ώρες ποιοτικού ύπνου τη νύχτα. Ο κακός ύπνος μπορεί να συμβάλει στην υπέρταση.
Παρακολουθήτε τακτικά την αρτηριακή σας πίεση.
Η τακτική παρακολούθηση βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αξιολογήσετε την αποτελεσματικότητα των αλλαγών στον τρόπο ζωής και κάθε απαραίτητης φαρμακευτικής αγωγής.
Συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή.
Εάν ο γιατρός σας συνταγογραφήσει αντιυπερτασικά φάρμακα, πάρτε τα σύμφωνα με τις οδηγίες
και μην παραλείψετε τις δόσεις.
Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν κάνετε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας,
ειδικά εάν έχετε υποκείμενες παθήσεις ή παίρνετε φάρμακα. Η διαχείριση της υπέρτασης είναι μια εξατομικευμένη διαδικασία και ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε την
καλύτερη προσέγγιση για εσάς
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ
Αφού υποβληθείτε σε στεφανιαία αγγειοπλαστική, γνωστή και ως διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση (PCI), είναι απαραίτητο να κάνετε ορισμένες τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής για να υποστηρίξετε
την υγεία της καρδιάς σας και να μειώσετε τον κίνδυνο περαιτέρω επιπλοκών. Αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της στεφανιαίας νόσου (CAD) και τη διατήρηση της υγείας. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν κάνετε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο
ζωής σας. Ακολουθούν ορισμένες κοινές συστάσεις:
Κόψτε το κάπνισμα.
Εάν είστε καπνιστής, η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα από τα πιο σημαντικά βήματα που
μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την υγεία της καρδιάς σας. Το κάπνισμα καταστρέφει τα
αιμοφόρα αγγεία και αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών που σχετίζονται με την καρδιά.
Υιοθετήστε μια υγιεινή διατροφή για την καρδιά.
Υιοθετήστε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, πρωτεΐνες και υγιή λίπη. Μειώστε την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, τρανς λιπαρών, χοληστερόλης και νατρίου. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των επιπέδων χοληστερόλης, της αρτηριακής πίεσης και του βάρους.
Ασκηθείτε τακτικά.
Ασχοληθείτε με τακτική σωματική δραστηριότητα όπως συνιστάται από τον γιατρό σας. Επιδιώξτε τουλάχιστον 150 λεπτά αερόβιας άσκησης μέτριας έντασης ή 75 λεπτά έντονης άσκησης την εβδομάδα, μαζί με δραστηριότητες μυϊκής ενδυνάμωσης τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα.
Διατηρήστε ένα υγιές βάρος.
Η επίτευξη και η διατήρηση ενός υγιούς βάρους είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της υγείας
της καρδιάς. Εάν είστε υπέρβαροι ή παχύσαρκοι, η προσπάθεια για ένα υγιές βάρος μπορεί να
μειώσει την πίεση στην καρδιά σας.
Διαχειριστείτε το άγχος.
Το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία της καρδιάς σας. Εξερευνήστε τεχνικές μείωσης του στρες, όπως ο διαλογισμός, οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής, η γιόγκα ή η ενασχόληση με χόμπι και δραστηριότητες που φέρνουν χαρά.
Λήψη φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες.
Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα για τη διαχείριση
διαφόρων παραγόντων κινδύνου, όπως η αρτηριακή πίεση και η χοληστερόλη.
Βεβαιωθείτε ότι τα παίρνετε σύμφωνα με τις οδηγίες.
Τακτικός κλινικός και εργαστηριακός έλεγχος.
Αυτές οι επισκέψεις θα σας βοηθήσουν να παρακολουθείτε την πρόοδό σας, να αντιμετωπίσετε τυχόν προβλήματα και να κάνετε τις απαραίτητες προσαρμογές στο σχέδιο θεραπείας σας.
Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
Εάν πίνετε αλκοόλ, κάντε το με μέτρο. Περιορίστε την πρόσληψή σας σε ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και έως δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες.
Ελέγξτε τον διαβήτη.
Εάν έχετε διαβήτη, συνεργαστείτε στενά με τον γιατρό σας για να διαχειριστείτε αποτελεσματικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σας.
Να είστε ενήμεροι για τα προειδοποιητικά σημάδια.
Ενημερωθείτε για τα προειδοποιητικά σημάδια καρδιακών προβλημάτων και αναζητήστε άμεση
ιατρική βοήθεια εάν εμφανίσετε συμπτώματα όπως πόνο στο στήθος, δύσπνοια, ζάλη ή ασυνήθιστη κόπωση.
Θυμηθείτε, αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν είναι μόνο ευεργετικές μετά τη στεφανιαία αγγειοπλαστική, αλλά είναι γενικά καλές πρακτικές για τη διατήρηση της υγείας της καρδιάς και την πρόληψη μελλοντικών καρδιακών προβλημάτων. Ο γιατρός σας οφείλει να παρέχει εξατομικευμένες συστάσεις με βάση τη συγκεκριμένη κατάσταση υγείας και τις ανάγκες σας.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΜΟΝΙΜΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ
Η διακοπή του καπνίσματος είναι μια προκλητική αλλά απαραίτητη διαδικασία για την υγεία σας. Ακολουθούν μερικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να σταματήσετε οριστικά το κάπνισμα:
Ορίστε μια ημερομηνία διακοπής.
Επιλέξτε μια συγκεκριμένη ημερομηνία για να κόψετε το κάπνισμα, δίνοντας στον εαυτό σας αρκετό χρόνο για να προετοιμαστεί πνευματικά. Μπορεί να είναι ένα σημαντικό γεγονός ή ένα ορόσημο στη ζωή σας, όπως γενέθλια ή επέτειος.
Αναζητήστε υποστήριξη.
Μοιραστείτε την απόφασή σας με φίλους, οικογένεια και συναδέλφους. Η ύπαρξη ενός ισχυρού πλαισίου υποστήριξης μπορεί να αποδειχθεί σημαντική σε δύσκολες στιγμές. Επιπλέον, εξετάστε το ενδεχόμενο να συμμετάσχετε σε μια ομάδα υποστήριξης ή να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια εάν χρειάζεται.
Προσδιορίστε τα ερεθίσματα.
Αναγνωρίστε τις καταστάσεις, τα συναισθήματα ή τις δραστηριότητες που πυροδοτούν την επιθυμία σας για κάπνισμα. Τα κοινά ερεθίσματα περιλαμβάνουν το άγχος, την πλήξη ή ειδικές κοινωνικές καταστάσεις. Μόλις τα εντοπίσετε, αναπτύξτε στρατηγικές για να αντιμετωπίσετε αυτά τα ερεθίσματα αυτά χωρίς να καπνίσετε.
Τροποποιήστε τη ρουτίνα σας.
Κάντε αλλαγές στην καθημερινή σας ρουτίνα για να σπάσετε τις συσχετίσεις με το κάπνισμα. Για παράδειγμα, αν καπνίζατε μετά τα γεύματα, δοκιμάστε να κάνετε μια μικρή βόλτα.
Απαλλαγείτε από τα σύνεργα καπνίσματος.
Πετάξτε όλα τα τσιγάρα, τους αναπτήρες και τα τασάκια από το σπίτι, το αυτοκίνητο και τον χώρο εργασίας σας. Η κατάργηση αυτών των υπενθυμίσεων θα σας βοηθήσει να αντισταθείτε στον πειρασμό να καπνίσετε.
Σκεφτείτε τη θεραπεία αντικατάστασης νικοτίνης (NRT).
Τα προϊόντα NRT όπως επιθέματα νικοτίνης, τσίχλες ή παστίλιες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των συμπτωμάτων στέρησης και της λαχτάρας, διευκολύνοντας τη διακοπή του καπνίσματος.
Βρείτε υγιεινές εναλλακτικές λύσεις.
Αντί να καπνίζετε, ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας αποσπούν την προσοχή και σας χαλαρώνουν. Η άσκηση, ο διαλογισμός, τα χόμπι ή το να περνάς χρόνο με αγαπημένα πρόσωπα μπορεί να είναι θετικά υποκατάστατα για το κάπνισμα.
Οραματιστείτε την επιτυχία.
Φανταστείτε τον εαυτό σας ως μη καπνιστή και επικεντρωθείτε στα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος, όπως η βελτίωση της υγείας, η αυξημένη ενέργεια και η εξοικονόμηση χρημάτων.
Αποφύγετε το αλκοόλ και άλλους παράγοντες ενεργοποίησης.
Το αλκοόλ μπορεί να μειώσει τις αναστολές και να αυξήσει την πιθανότητα υποτροπής, επομένως είναι καλύτερο να το αποφεύγετε, ειδικά στα πρώτα στάδια της διακοπής του καπνίσματος.
Ασκηθείτε στη διαχείριση του άγχους.
Μάθετε υγιεινούς τρόπους διαχείρισης του στρες, όπως τεχνικές βαθιές αναπνοές, γιόγκα ή ενσυνειδητότητα. Το άγχος μπορεί να είναι ένα σημαντικό έναυσμα για το κάπνισμα, επομένως η ύπαρξη αποτελεσματικών μηχανισμών αντιμετώπισης είναι απαραίτητη.
Μείνετε θετικοί και επίμονοι.
Περιμένετε προκλήσεις στην πορεία, αλλά μην αποθαρρύνεστε από αναποδιές. Αν εν τέλει καπνίσετε ένα τσιγάρο, μην το δείτε ως αποτυχία αλλά ως μια ευκαιρία για να ενισχύσετε την αποφασιστικότητά σας.
Γιορτάστε ορόσημα.
Αναγνωρίστε τα επιτεύγματά σας και επιβραβεύστε τον εαυτό σας όταν φτάσετε σε σημαντικά ορόσημα στο ταξίδι σας χωρίς καπνό. Περιποιηθείτε τον εαυτό σας με κάτι που σας αρέσει και δεν σχετίζεται με το κάπνισμα.
Μείνετε απασχολημένοι.
Η πλήξη μπορεί να οδηγήσει σε λαχτάρα, γι’ αυτό γεμίστε το χρόνο σας με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες που κρατούν το μυαλό σας απασχολημένο.
Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας.
Διαβάστε για τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και υπενθυμίστε στον εαυτό σας τακτικά γιατί πήρατε την απόφαση να το κόψετε.
Αναλογιστείτε τους λόγους για τους οποίους κόψατε το κάπνισμα. Είτε πρόκειται για την υγεία, την οικογένεια ή την προσωπική σας ανάπτυξη, το να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας τα κίνητρά σας θα ενισχύσει την αποφασιστικότητά σας.
Θυμηθείτε, η διακοπή του καπνίσματος είναι μια διαδικασία και η πορεία του καθενός είναι διαφορετική. Να είστε υπομονετικοί με τον εαυτό σας και να αναζητάτε υποστήριξη όταν χρειάζεται. Με δέσμευση και επιμονή, μπορείτε να επιτύχετε τον στόχο σας για οριστική διακοπή του καπνίσματος και να απολαύσετε μια πιο υγιεινή ζωή.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΥΠΕΡΟΥΡΙΧΑΙΜΙΑ
Γενικές συστάσεις σε ΥΠΕΡΟΥΡΙΧΑΙΜΙΑ
• Αυξήστε την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε υδατάνθρακες (ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, φρούτα).
• Μειώστε την πρόσληψη λιπαρών από τη διατροφή σας. Επιλέξτε άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα και τυριά.
• Μειώστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος και προτιμήστε πουλερικά και ψάρια στις ποσότητες που ορίζονται από τον κλινικό διαιτολόγο.
• Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ. Αυξήστε την κατανάλωση υγρών στη διάρκεια της μέρας.
• Προσπαθήστε να αποκτήσετε σταδιακά και να διατηρήσετε ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος. Αποφύγετε απότομη απώλεια βάρους.
• Αποφύγετε μεγάλα και βαριά γεύματα αργά τη νύχτα.
Τρόφιμα που επιτρέπονται
• Γάλα
• Γιαούρτι
• Τυρί
• Αβγά
• Ψωμί άσπρο
• Δημητριακά (όχι τα ολικής αλέσεως)
• Ζυμαρικά
• Λαχανικά
• Φρούτα
• Ξηροί καρποί – εκτός από τα αμύγδαλα
ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Μία ειδική εβδομαδιαία δίαιτα για άτομα που πάσχουν από χρόνια χρόνια νεφρική δυσλειτουργία , θα μπορούσε να σχεδιαστεί με βάση τις ακόλουθες συστάσεις:
1. ΤΡΩΜΕ ΜΙΚΡΑ ΚΑΙ ΣΥΧΝΑ ΓΕΥΜΑΤΑ ΗΜΕΡΗΣΙΩΣ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ 3 ΜΕΓΑΛΑ (ΠΡΩΙ-ΜΕΣΗΜΕΡΗ-ΒΡΑΔΥ) ΚΑΙ 2-3 ΜΙΚΡΑ.
2. ΤΟ ΨΩΜΙ, ΤΟ ΡΥΖΙ, ΤΑ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ ΕΙΝΑΙ Η ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΜΑΣ. ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΤΡΩΜΕ ΑΡΚΕΤΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΑ ΜΟΙΡΑΣΜΕΝΗ ΣΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ: (περίπου 1 φέτα ψωμί (30 γρ.) σε κάθε γεύμα, 1 μερίδα (3 κουταλιές της σούπας γεμάτες) ρύζι ή κριθαράκι στο μεσημεριανό ή το βραδινό, 2 κουτ. σούπας δημητριακά πρωινού).
3. ΔΕΝ ΤΡΩΜΕ ΠΟΛΥ ΚΡΕΑΣ: 1 φορά την εβδομάδα κόκκινο ή λευκό κρέας ή κοτόπουλο σε μικρή μερίδα (60-80 γρ. μαγειρεμένο) ψητό και σπάνια τηγανιτό. Για να χορταίνουμε , συνοδεύουμε το κρέας με αμυλούχα τρόφιμα ή λαχανικά.
4. ΤΑ ΑΜΥΛΟΥΧΑ ΤΡΟΦΙΜΑ (πατάτες αλλά και τα μακαρόνια) ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΥΟΥΝ ΤΟ ΚΡΕΑΣ (σε μικρές ποσότητες: 2 μεσαίες πατάτες ψητές, πουρέ ή βραστές και ½ πιάτο ρηχό βραστά μακαρόνια ή 1 φλ. βραστό κοφτό μακαρονάκι , φιδές , τραχανάς , πλιγούρι.).
5. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι πατάτες και τα καρότα: καλό είναι κόβονται σε μικρά κομμάτια , να βράζονται επί ½ ώρα σε σκεπασμένη κατσαρόλα, να πετιέται το πρώτο νερό τους , για να ξαναβραστούν με φρέσκο νερό πριν μαγειρευτούν με οποιοδήποτε τρόπο.
6. ΟΣΠΡΙΑ 1 ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: είναι απαραίτητα στην δίαιτα για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και 1 πιάτο βαθύ είναι αρκετό.
7. ΤΑ ΛΑΔΕΡΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΜΑΓΕΙΡΕΥΤΑ ΦΑΓΗΤΑ ΜΕ ΡΥΖΙ (σαρμάδες , γεμιστά , πρασόρυζα κ.τ.λ) είναι απαραίτητα στην δίαιτα για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και μπορούμε να τα καταναλώνουμε όταν δεν θα έχουμε κρέας.
8. ΨΑΡΙ ΨΗΤΟ και ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ 1 με 2 ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ : και αυτά σε μικρή ποσότητα περίπου 60-80 γρ. καθαρισμένο ψάρι (1 μέτριο ψάρι ή 2-3 μεσαία ή 10 μικρά ή 1 μικρή κονσέρβα τόνου) καλύτερα με αρκετό λίπος γιατί είναι πλούσια σε ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα και ασβέστιο, δηλαδή σκουμπριά, τσιπούρες, τόνο, σολομό αλλά και μικρά ψάρια καλύτερα και αυτά ψητά. Για να χορταίνουμε , συνοδεύουμε το ψάρι με αμυλούχα τρόφιμα ή λαχανικά.
9. ΤΡΩΜΕ ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΟ ΑΠΟΓΕΥΜΑ, ΠΟΤΕ ΟΜΩΣ ΠΟΛΛΑ ΦΡΟΥΤΑ ΜΑΖΙ.Τα φρούτα που πρέπει να αποφεύγονται στην δίαιτα για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι : μπανάνα , σύκα, χουρμάδες, σταφίδες, αβοκάντο που και αυτά μπορούν να καταναλωθούν σε μικρή όμως ποσότητα. 1 μεγάλο φρούτο ή 2 μέτρια ή 3 μικρά ή 1 φλ. κεράσια ή φράουλες, μπορούν να καταναλωθούν σαν μερίδα. Τα φρούτα στην δίαιτα για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια πρέπει να τρώγονται ωμά χωρίς την φλούδα ή σε μορφή κομπόστας.
10. ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ: Εάν έχουμε αυξημένες τιμές λιπιδίων στο αίμα , προτιμάμε τυρίλευκό αγελαδινό ή ανθότυρο ή γίδινο με λίγο λίπος, γάλα 1,5% και γιαούρτι 2% και μπορούμε να φάμε ½ ποτήρι γάλα ή ½ κύπελλο γιαούρτι ή 1 κομμάτι τυρί λευκό 30 γρ. ξαρμυρισμένο ή 1 φέτα κασέρι κίτρινο (όχι λευκωπό) για ολόκληρη την ημέρα. ΔΕΝ ΠΙΝΟΥΜΕ γάλα σκόνη, συμπυκνωμένο και δεν τρώμε τυποποιημένα τυράκια.
11. ΠΡΟΣΕΧΟΥΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑΝΤΙΚΑ: ΔΕΝ τα τρώμε σε καθημερινή βάση και προσέχουμε να μην έχουν αλάτι, καλύτερα να αγοράζουμε τύπου βραστά και όχι αέρος ή σε κονσέρβα.)
12. ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΑΜΕ ΜΕΧΡΙ 2 ΑΥΓΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ: καλύτερα βραστά.
13. ΤΡΩΜΕ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΑΛΑΤΕΣ: μαζί με τα γεύματα, βραστές ή ωμές σε ποσότητα 1 γεμάτου φλιτζανιού χωρίς αλάτι , με άφθονο όμως το λεμόνι ή το ξύδι.
14. Τα λαχανικά που πρέπει να περιορίζονται στην δίαιτα για χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι : τα ξερά κρεμμύδια , η σάλτσα της ντομάτας , ο μαϊντανός , τα καρότα , οι σπόροι της σόγιας, το καλαμπόκι, τα μανιτάρια , το σπανάκι, τα φασόλια και οι χυμοί των λαχανικών.
15. ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΑΜΕ ΓΛΥΚΑ ΚΑΙ ΖΑΧΑΡΗ και μάλιστα σε καθημερινή βάση, αποφεύγουμε τα γλυκά που παρασκευάζονται με γάλα και με ζύμη , τα αμυγδαλωτά , αυτά που έχουν σοκολάτα , καραμέλα και μπέικιν πάουντερ , λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε φώσφορο. Εάν έχουμε πρόβλημα με το ζάχαρο ή τα λιπίδια του αίματος , πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην κατανάλωση των γλυκών.
16. ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕ ΝΑ ΠΙΝΟΥΜΕ ΑΛΚΟΟΛ: αν πιούμε θα είναι όχι πάνω από 2 μικρά ποτηράκια κρασίτην εβδομάδα. Προσοχή στην μπύρα που έχει μαγιά και σε όλα τα βαριά ποτά με πολλή αλκοόλη.
17. ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΦΑΜΕ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΜΕ ΠΟΛΥ ΚΡΥΦΟ ΑΛΑΤΙ ΚΑΙ ΚΡΥΦΗ ΖΑΧΑΡΗ. (πατατάκια, ξηρούς καρπούς, παστά τρόφιμα , πολλά τουρσιά, αγοραστές κονσέρβες , κύβους μαγειρικής, ροφήματα σοκολάτας και κακάο.
18. ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ ΤΟ ΑΛΕΥΡΙ ΚΑΙ Η ΖΑΧΑΡΗ ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΜΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΥΡΑ. (ολικής και σικάλεως για τα άλευρα, μαύρη ζάχαρη ή καλύτερα φρουκτόζη για τα γλυκά.) Οι φυτικές ίνες που βρίσκονται στα λαχανικά, τα φρούτα και το φύτρο των δημητριακών, βοηθούν στην μείωση του αζώτου ουρίας του ορού του αίματος.
19. Ο ΌΓΚΟΣ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ που καταναλώνουμε (νερό , τσάι , χυμοί και παράγωγα τους) πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με τον ιατρό μας. Συνήθως όταν η πρόσληψη του αλατιού (Να) ελέγχεται επιτυχώς , τότε η δίψα ρυθμίζει αυτόματα την ποσότητα των υγρών που πρέπει να λαμβάνουμε και άρα δεν χρειαζόμαστε καμιά ειδική προσαρμογή.
20. Μπορούμε να καταναλώνουμε αναψυκτικά και χυμούς φρούτων με προσοχή στην ποσότητα : 1-2 κουτάκια αναψυκτικό (χωρίς αλκοόλ και αλάτι) ή 1 φλ. χυμό φρούτων ή 1 κοκτέιλ χωρίς αλκοόλ είναι αρκετά , όχι όμως μιλκ-σέικ και χυμούς λαχανικών.
21. Μαγειρεύουμε με τα μπαχαρικά και τα μυρωδικά που μας αρέσουν για να δώσουμε γεύση στο φαγητό μας.
22. Αποφεύγουμε την καφεΐνη και τα αναψυκτικά που την περιέχουν. Ένας καφές την ημέρα (καλύτερα ελληνικός ή γαλλικός) είναι αρκετός.
23. ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΙΣΩΣ ΟΦΕΛΟΥΝ ΕΙΝΑΙ: το σκόρδο , το σέλινο, τα καρύδια , τα εσπεριδοειδή (εκτός από το γκρέιπφρουτ).
24. Μπορούμε να πάρουμε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής (ιδιαίτερα ασβεστίου , σιδήρου και βιταμινών) εάν παρουσιάζουμε κάποια έλλειψη σε αυτά, κατόπιν οδηγιών του ιατρού μας.
25. ΜΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΣΩΣΤΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΑΣ.